"Brenner" dəmir yolu

Brenner dəmir yolu (alm. Brennerbahn‎, it. Ferrovia del Brennero) — Avstriya ilə İtaliya arasında İnsbrukdan Veronaya qədər uzanan dəmir yolu xətti.

Dəmiryolu xətti
Brenner dəmir yolu
Ölkələr	Avstriya  İtaliya
Şəhər	İnsbruk
Uzunluğu	275,4 km
Başlayır	İnsbruk
Bitir	Verona
Şpalları	beton
Sürət	180 km/saat
Vəziyyəti	Tam işlək
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Berlin-Palermo Transavropa nəqliyyat şəbəkəsinin bir hissəsidir.

XX əsrin ortalarında Avstriya-Macarıstan İmperiyasında Tirol və Şimali İtaliya arasındakı sürətli əlaqələri təmin etmək üçün bir dəmir yolu xətti təşkil edilir. Verona ilə Bolzano arasındakı yolun ilk hissəsi 10 iyul 1853-cü ildə Avstriyada dəmir yolları və körpülər inşasında işləyən Südbahnın qabaqcıl işçiləri tərəfindən, Avstriya inşaat mühəndisi Alois Neqrellinin başçılığı altında təsdiq edilir. 23 mart 1859-cu il Veronodan Trentoya və 16 may 1859-cu ildə Trentodan Bolzanaya yol açıldı. Tikinti işləri "k.k. Nord-und SüdTiroler Staatsbahn" şirkəti tərəfindən gerçəkləşdirilir. 1859-cu ilin əvvəlində isə şirkət Südbahnbahna dövr edilir. İnsbrukdan Bolzanaya gedən yol 24 avqust 1867-ci ildə açılır. Onun baş dizayneri 1865-ci ildə vəfat etmiş Karl Etzel idi. Semmerinq dəmiryolundan sonra bu xətt Avstriya-Macarıstan İmperiyası ərazisində ikinci dağ dəmir yolu olur. Həmçinin Alp dağlarını keçən ilk dəmir yolu olmuşdur.

25 iyul 1867-ci ildə ilk sınaq qatarı İnnsbrukdan Bolzanaya qədər bütün yolu şütüyür. Avqustun 17-də xətt yük daşınması üçün, 24 avqustda isə sərnişinlər üçün açılır. Avstriya İmperatoru I Frans İosif kiçik qardaşı, Meksika İmperatoru I Maksimilianın güllələnməsi səbəbi ilə dəmir yolunun açılışı təntənəsiz keçir. Bütün marşrut ilk əvvəllər iki xətdən ibarət deyildi. Bunun səbəbi maddi sıxıntı olur. İkinci xəttin çəkilişi 1868-ci ilin yazında başlamış, lakin yalnız 1908-ci ildə tamamlanmışdır.

Birinci Dünya müharibəsindan sonra Avstriya-Macarıstan İmperiyası dağıldıqda, yol İtaliya ilə Avstriya arasında bölünür. 1928–1929 illər arasında iki dəmir yolu şirkəti müxtəlif elektrik dartma sistemlərindən istifadə edərək Brenner dəmir yolunun elektrikləşməsini təmin etdi. Avstriyalılar İnsbruk — Brennersee hissəsində bir fazalı alternativ cərəyandan (15 kV, 16 Hs), İtalyanlar Bolzano — Brenner bölməsi üçün üç fazalı alternativ cərəyandan (3.6 kV, 16 Hs) istifadə etdilər. Yalnız 1934-cü ildə avstriyalılara Brennersee stansiyasından İtaliya ərazisindəki Brenner stansiyasına xətt çəkməyə icazə verildi və bununla da tam elektrikləşdirmə prosesi başa çatdı.

1990-cı illərdən etibarən hər iki dövlət tərəfindən Brenner dəmir yoluna yeni investisiyalar qoyulmağa başladı. Bu da dəmir yollarının və tunellərin vəziyyətini yaxşılaşdırmağa imkan verdi. 2012-ci ilin yayında Avstriya tərəfində dəmir yolunun ümumi yenidən qurulması həyata keçirildi.

Brenner stansiyasında, İtaliya ilə Avstriya arasındakı sərhəddə mühəndis Karl Etzel üçün bir abidə qoyulmuşdur^[1]

• Rəsmi sayt
• BBT — Brenner Basistunnel
• Die Bahnstrecke Bozen — Verona (Südtiroler Bahn / Etschtalbahn)